SSaling - pozioma rozpórka want umocowana do masztu na pewnej wysokości, przeciwdziałająca wyginaniu się masztu pod wpływem siły wiatru i naprężeń olinowania stałego.
Samba - patrz egzotyczne drewno.
Samoster – urządzenie mechaniczne utrzymujące jacht żaglowy w zadanym kursie względem wiatru pozornego.
Sampan (dżonka) - łódź lub mały statek, zwykle o konstrukcji drewnianej, bez stępkowej, z ożaglowaniem lugrowym chińskim, o charakterystycznych wachlarzowatych żaglach z licznymi promienistymi listwami usztywniającymi płaty żagli zwężających się od dołu ku górze, przeznaczony do żeglugi rzecznej i przybrzeżnej, dość często jako dom dla całej rodziny, spotykany głównie w południowo-wschodniej Azji. Wyraz sampan po chińsku znaczy - łódź.
Schodnia - patrz zejściówka.
Segarsy - nałożone na maszt pierścienie lub pętle z kuleczkami, wszyte w przedni lik żagla w celu utrzymania żagla przy maszcie.
Sejzing (krawat) - wwiązana na stałe w jumpsztag rei krótka linka służąca do obwiązywania zwiniętego i sklarowanego żagla rejowego.
Sekstant (sekstans) – przyrząd nawigacyjny, kątomierz lusterkowy, optyczny przyrząd nawigacyjny, stosowany w żeglarstwie i astronomii, służący do mierzenia wysokości (kąta) ciał niebieskich nad horyzontem, a także kątów poziomych i pionowych pomiędzy dowolnymi widocznymi obiektami.
Semaforowy alfabet - sposób przesyłania wiadomości na odległość wzrokową poprzez nadanie każdej literze i cyfrze innego układu rąk z chorągiewkami.
Siatkowy -
węzeł żeglarski.
Silnik główny - silnik spalinowy napędzający śrubę napędową jednostki, często napędza także generator prądu.
Sitowie - patrz szuwary, oczerety.
Sizal - naturalne włókno powroźnicze odporne na gnicie.
Skajlajt - patrz świetlik.
Skalops - patrz szpigat.
Skeg - sztywna pionowa płetwa zamontowana pod rufą, przed płetwą sterową.
Skiper (szyper) (ang. skipper; niem. Schipper) - środowiskowo potoczne określenie kapitana niewielkiej jednostki pływającej po wodach śródlądowych lub przybrzeżnych.
Skobel pokładowy - sworzeń przechodzący przez pokład, który na górnym końcu ma stały dysk i ponad nim ucho, a na dolnym jest nagwintowany; do skobli mocuje się osprzęt pokładowy: bloki, talie, kipy, kluzy itp.
Skrót linowy -
węzeł żeglarski.
Skrzynia marynarska (bakista) - miejsce zwykle w bliskości koi do przechowywania wszelkich rzeczy osobistych załoganta.
Skrzynka bosmańska - niezależnie od wielkości, miejsce przechowywania wszelkich narzędzi naprawczych jednostki; postać skrzynki narzędziowej ma jedynie na bardzo małych jednostkach.
Skrzynia mieczowa - szczelna obudowa diametralnie wykonanej szpary w dnie jachtu, przez którą wysuwa się miecz. Skrzynia otwarta od góry musi sięgać powyżej linii wodnej jachtu.
Skysel - patrz reja.
Slup – rodzaj jednomasztowej, żaglowej jednostki pływającej o dwóch żaglach: grot i fok np.
Omega,
Bez,
Antila... Slup może nosić ożaglowanie innego typu niż bermudzkie, na przykład gaflowe lub guari...
[ img ]Słoneczko liny - ułożenie wolnego końca liny na pokładzie w ciasny spiralny okrąg.
Smycz - pętla z cienkiej liny lub taśmy zakładana na szyję lub wiązana do pasa, do której wiąże się drobne przedmioty (nóż żeglarski, busola, okulary, gwizdek...), by ich nie zgubić w czasie pracy.
Snapszekla - patrz
szekla zatrzaskowa.
Snufer - sztywny ring i tekstylna kieszeń rurowa na wytyku do szybkiego gaszenia i stawiania dużych żagli trójkątnych: genua, genaker.
Solar (ładowarka solarna) - przetwornica światła słonecznego na energię elektryczną do ładowania akumulatorów pokładowych.
Sonar - urządzenie elektroakustyczne używające długich, średnich lub krótkich fal dźwiękowych do nawigacji, komunikacji, detekcji, określania pozycji, śledzenia oraz klasyfikacji ruchomych i nieruchomych obiektów zanurzonych.
Sonda - ciężarek na linie z zaznaczonymi odcinkami metrowymi służący do prostego i łatwego mierzenia głębokości akwenu wprost z burty.
S.O.S. (ang. Save Our Souls - ratujcie nasze dusze) - sygnał nadawany przez jednostki potrzebujące natychmiastowej pomocy alfabetem Morse'a (trzy kropki, trzy kreski, trzy kropki) nadawany za pomocą wszelkich dostępnych środków: telegraficzne, dźwiękowe, błyskowe, radiowe, lub semaforowe.
Spardek – pokład jednostki znajdujący się na nadbudówce lub pomoście wystającym ponad pokład główny jednostki.
Splotka - w linach stalowych jedna z kręconych żył zewnętrznych.
Spinaker (balonfok) - żagiel trójkątny o bardzo dużym wybrzuszeniu wykorzystywany z użyciem spinakerbomu w kursach pełnych: fordewind, baksztag.
Spinakerbom (wytyk) - drzewce osadzane w stosownym jarzmie na maszcie, za nok podtrzymywane topenatą, naprężane w dół obciągaczem, a w kierunku rufy brasem, służące do wypychania halsowego rogu spinakera poza burtę w celu umożliwienia jego aktywności.
Spoiler rufowy - przedłużenie poszycia dennego osłaniające pawęż dla unikania "ciągnięcia" wody za rufą.
Sprężyna cumownicza - sprężynowy amortyzator naprężeń liny cumowniczej.
Sprężyna gazowa - pozycjoner otwarcia klap, zwykle świetlików pokładowych.
Spring - patrz szpring.
Sprzątnięcie żagla (zgaszenie żagla) - całkowite zwinięcie lub złożenie żagla wyłączające go z pracy w sposób uniemożliwiający jego samoczynne rozwijanie się, ale pozwalający na szybkie jego postawienie.
Stacja meteo (stacja pogodowa) - pokładowy zespół przyrządów pomiarowych (dawniej: barometr, higrometr, termometr), których obserwacja pozwala przewidywać zbliżające się zmiany pogody - obecnie stosuje się urządzenia całkowicie elektroniczne z algorytmami analizującymi na bieżąco wszystkie wcześniejsze i aktualne wskazania z lepszym lub gorszym stopniem sprawdzalności na przyszłość.
Stal nierdzewna - stal o zawartości chromu minimum 11% odporna na korozję także w wodzie morskiej.
Stalówka - popularne, można uznać że nawet... żargonowe określenie lin i linek stalowych.
Starorzecze (paleomeander) – jezioro leżące na dnie doliny rzecznej, będące fragmentem jej byłego koryta i odcięte wałem przykorytowym od obecnego nurtu; ma zwykle sierpowaty kształt.
Starszy wachty - asystent oficera wachtowego; zwierzchnik części wachty wydzielonej czasowo przez oficera wachtowego do wykonania określonej pracy.
Stateczność - wynikająca z samej konstrukcji dążność jednostki pływającej do powrotu do pozycji początkowej mimo działania sił zewnętrznych.
Stawa - nawodny znak nawigacyjny lub sygnalizacyjny zafundamentowany w dnie akwenu.
Stawianie żagli - rozpinanie żagla dla włączenia go do pracy.
Staysail - patrz genua.
Stenga – drugi licząc od pokładu segment wieloczłonowego masztu na jachcie lub żaglowcu.
Stensztag - sztag biegnący od stengi do dziobu.
Stenwanty - liny parzyste napinające od noków steng do podstaw salingów lub marsów.
Ster - całość mechanizmu urządzenia sterowego. Także przedrostek nazw parzystych - prawych, np. sterburta.
Sterburta - prawa burta.
Ster strumieniowy - napędzany silnikiem zmiennokierunkowy pędnik śrubowy montowany w poprzecznym do diametralnej tunelu przechodzącym poniżej linii wodnej przez kadłub jednostki, zwykle w części dziobowej jednostki; pełni funkcję steru dodatkowego.
Stermaszt (krojcmaszt) - patrz bezanmaszt oraz bonaventura.
Sternik - załogant pełniący obowiązki obsługi steru.
Sterburta – prawa burta.
Sterling - deska do prac wywieszona za burtę - patrz ławka bosmańska.
Sterociąg - system lin, łańcuchów, prętów, siłownikó hydraulicznych, za pośrednictwem których obroty koła sterowego lub maszyny sterowej są przenoszone na ster.
Stewa - część szkieletu okrętu - przedłużenie stępki. Stewa dziobowa (dziobnica) - zakończenie dziobu; stewa rufowa (tylnica) - bezpawężowe zakończenie rufy.
Steward - członek załogi, którego funkcją jest obsługiwanie bytowych potrzeb załogi: sprzątanie, pranie, podawanie posiłków itp.
Stępka - "kręgosłup" lodzi, część szkieletu lodzi, znajdująca się na samym dole lodzi, do której mocowane są wręgi oraz bezpośrednio lub pośrednio wszystkie inne główne części kadłuba jednostki.
Stocznia - zakład, w którym buduje się jednostki pływające.
Stojak brzegowy - patrz łoże zimowe.
Stopa - angielska miara długości (foot) równa dwunastu calom = 30,48 cm.
Stoper - knaga mechaniczna z ręcznie sterowaną dźwignią zaciskową.
Stoper końcowy - węzeł na końcu liny zabezpieczający przed przypadkowym wywleczeniem jej z kipy.
Stoperowy węzeł - patrz Magnus oraz Prusik.
Stopień żeglarski - patrz patent żeglarski.
Stopka hiszpańska -
szplajs pogrubiający końcówkę liny kręconej.
Stopnie masztowe - montowane na maszcie składane stopnie-chwyty do wspinania się na maszt.
Stopy wody pod kilem! - patrz: Pomyślnych wiatrów!
Stożek sygnałowy - dwa strome trójkąty złączone po linii ich wysokości; znak nadpokładowy sygnalizacji dziennej.
Strandowanie - wejście jednostki na mieliznę bez możliwości samodzielnego zejścia z niej.
Stratus - chmura warstwowa pokrywająca całe niebo lub znaczną jego część.
Strop (zawiesie) - lina lub taśma opinająca ładunek i zaczepiona na haku dźwigowym oraz konstrukcja zawieszana na haku dźwigu do wodowania niewielkich jednostek.
Stryczek (węzeł szubieniczny) -
węzełStrugnica - warsztatowy stół stolarski wyposażony zwykle w dwa mocne imadła orazgniazda imaków do unieruchamiania elementów znacznie większych niż rozwartość szczęk imadeł.
STS (Sail Training Ship) - skrót umieszczany przed nazwą jednostki oznaczający żaglowy statek szkolny, np. STS Lwów, STS Fryderyk Chopin, STS Dar Młodzieży, STS Pogoria.
Studzienka - rurowy, rzadko okrągły otwór w tylnej części kokpitu do montowania silnika konstrukcji zaburtowej.
Stylon - patrz poliamid.
Styropian (polistyren) – porowate tworzywo sztuczne, otrzymane poprzez spienienie wstępnie spienionych granulek polistyrenu; tworzywo szkutnicze dobrze zastępujące korek, ale jest palne.
Suwklapa - na jachtach pozioma, przesuwna na szynach część zamknięcia zejściówki.
Südwestka - patrz zydwestka.
SV (ang. sailing vessel) - skrót umieszczany przed nazwą oznaczający jednostkę żeglującą np. SV Dar Pomorza
SY, S/Y (ang. sail yacht) - skrót umieszczany przed nazwą oznaczający jednostkę o głównym napędzie żaglowym.
Szalupa - łódź, najczęściej otwarta, bezpokładowa, wożona na pokładzie jednostki lub zawieszona nad nim na żurawikach; może mieć napęd wiosłowy lub motorowy.
Szanty – XVIII- i XIX-wieczne pieśni pracy uprawiane na żaglowcach. Wykonywane były podczas pracy w celu synchronizacji czynności wykonywanych przez grupy żeglarzy, stosowane wtedy, gdy na dany znak trzeba było jednocześnie użyć dużej siły wielu osób, lub pomagały w wykonywaniu długich i monotonnych, ale rytmicznych czynności.
Szantmen - muzyk lub piosenkarz wykonujący szanty.
Szczeliwo (targan) - pakuły nasycone pakiem lub smołą.
Szczur lądowy - człowiek kompletnie nieobeznany z żeglarstwem i od niego stroniący.
Szekla - U-kształtne okucie metalowe, zamykane w pełne ogniwo sworzniem wkładanym w otwory na końcach ramion i wkręcanym gwintem w jedno z nich.
Szeklownik - element metalowy z wąskim, konicznym otworem. Służy do mocnego dokręcania i odkręcania mocno dokręconych szekli.
Szekla zatrzaskowa (
snapszekla) - metalowa kształtka łącząca zatrzaskowo z ramieniem zamykającym usytuowanym zewnętrznie; bardzo łatwa do zakładania i zdejmowania, ale zdecydowanie mniej pewna w działaniu pod dużym obciążeniem od szekli zakręcanej.
Szelf — pas morza o głębokości wód od zera do 200 metrów otaczający każdy kontynent lub wyspę.
Szelki perty - linki podtrzymujące pertę w kilku miejscach na jej długości podtrzymujące ją w stosownej odległości pod reją.
Szelki żeglarskie - mocne szelki z pasem opinającym talię (wszystko spięte stalowym zamkiem); sprzęt indywidualny załoganta służący zabezpieczeniu go przed upadkiem z wysokości lub wypadnięciem za burtę używany zawsze z co najmniej jedną lonżą, a najczęściej dwoma różnej długości. Zdecydowanie lepsze i bezpieczniejsze na każdym jachcie czy żaglowcu okazują się
uprzęże wspinaczkowe czy bardzo do nich podobne (patrz) pasy bosmańskie... oczywiście używane wraz z lonżami żeglarskimi, a jeszcze lepiej z
viaferratowymi!
Szkafut - pokład śródokręcia, o ile jest położony niżej niż pokłady: dziobowy (fordek) i rufowy (achterdek).
Szkentla (bencel) – lina w ożaglowaniu skośnym, która reguluje napięcie bomowego lub pikowego liku żagla i unieruchamia na drzewcu róg żagla w jemu należnym miejscu.
Szklanka - sygnał dzwonu określający czas pół godziny. Obecnie szklanka, to podwójne uderzenie dzwonu oznaczające koniec kolejnej godziny wachty. Po drugiej godzinie wybijano dwie szklanki, potem trzy, a koniec czterogodzinnej wachty oznacza się czterema szklankami.
Szkuner (szkuna) – żaglowiec dwu (grot i fok) lub więcej masztowy o ożaglowaniu sztakslowym np.
SY Zawisza Czarny, gaflowym
SY Knudel lub także rejowym.
[ img ] [ img ] [ img ] Szkunerbark - patrz barkentyna.
Szkunerbryg - patrz brygantyna.
Szkuta – beznapędowy statek (dawniej żaglowy), płaskodenny, pozbawiony pokładu. Szkuta jest przeznaczona przede wszystkim do transportu śródlądowego ładunków masowych (jednorazowo ładuje się na jej pokład do 100 ton, np. zboża). Transportowano nią również np. powozy
Szkutnia (zakład szkutniczy) - miejsce budowy jachtów, także stocznia jachtowa.
Szkutnik - rzemieślnik zajmujący się szkutnictwem: budową, przebudowami i naprawami małych jednostek pływających.
Szkwał - nagle uderzenie wiatru.
Szkwał biały - biały szkwał.
Szlic - patrz likszpara.
Szliśmy - określenie kursu w kierunku zamierzonym, nie zawsze osiąganym - patrz -
tu!Szopeneria - sklep żeglarski.
Szot - lina służąca do manewrowania bomami żaglowymi lub napinania wolnego rogu żagla.
Szotman - załogant obsługujący szoty.
Szotowy -
węzeł żeglarski.
Szotring - metalowy pierścień na bomie obrotowym z ogranicznikami przesuwania wzdłużnego, do którego wiąże się talię szota.
Szparownik (radełko) - narzędzie do upychania szczeliwa w szparach poszycia klepkowego.
Szpigat (skalops) – otwór w falszburcie, odpływnik z waterwajsu umożliwiający spływanie niepożądanej na pokładzie wody; także system odpływu wody z kokpitu. W rejonie zenzy szpigatami nazywa się otwory w żebrach (wręgach) pozwalające wodom zenzowym zbierać się w najniższej części kadłuba.
Szpil - patrz kabestan.
Szplajs – wzdłużne lub poprzeczne, stałe połączenie lin kręconych poprzez przeplatanie ich pokrętek na długości czy na końcu, na przykład dla wplecenia w linę kauszy.
Szplajsowanie - wszelkie prace związane z przeplataniem pokrętek lin.
Szpona - obejmujące maszt okucie gardy gafla.
Szprajsgafel (wishbone) – patrz gafel żebrowy.
Szpring (kontracuma) - lina cumownicza działająca od dziobu jednostki w kierunku rufy jachtu (szpring dziobowy) lub od rufy w kierunku dziobu (szpring rufowy); patrz też cuma.
Szprycbuda - osłona zejściówki otwarta od strony rufy.
Szprycburta - w razie potrzeby rozpinana na sztormrelingu osłona pokładu przed bryzgami fal.
Sztafok - pierwszy w stronę dziobu trójkątny żagiel fokmasztu.
Sztag - lina podtrzymująca maszt, działająca w kierunku dziobu wzdłuż osi symetrii jednostki.
Sztagownik - metalowe okucie znajdujące się na pokładzie, do którego mocowane są sztagi.
Sztaksel – żagiel trójkątny rozpinany na sztagu.
Sztauer - – wykwalifikowany robotnik portowy, zajmujący się załadunkiem.
Sztauowanie - mocowanie ładunku (bagażu) i wszelkich przedmiotów ruchomych na jednostce w sposób zabezpieczony przed przemieszczaniem się na skutek przechyłów jednostki.
Sztil (flauta) – bezwietrzna pogoda, cisza morska.
Szterling - patrz sterling.
Sztok - poprzeczka w górnej części trzonu kotwicy (kotwica admiralicji) lub dolnej (kotwica Danfortha)
Sztorcklapa - na jachtach pionowa część zamknięcia zejściówki.
Sztorm – gwałtowne wiatry na morzu tworzące wielkie fale. Patrz też
Skala Beauforta.
Sztormdeska - deska doraźnie w czasie silnych przechyłów montowana powyżej wolnego skraju koi.
Sztormiak - kurtka z kapturem, często wraz z wysokimi w stanie spodniami na szelkach i buty w pełni odporne na częste, a nawet ciągłe zlewanie wodą.
Sztormlina - lajflina rozciągnięta na pewnej wysokości nad pokładem, w którą wpina się każdy członek wachty pokładowej w czasie sztormu.
Sztormowanie - żegluga w sztormie.
Sztormreling – barierka biegnąca dookoła pokładu jachtu, chroniąca załogę i większe przedmioty przed wypadnięciem za burtę. Zbudowana jest ze słupków z otworami (stójek), ustawionych w gniazdach przymocowanych do pokładu przy relingu.
Sztormtrap - sieć z grubych lin o czworokątnych oczkach wywieszana za burtę do schodzenia do szalup lub wchodzenia z nich na pokład - także w akcji "człowiek za burtą".
Szturman - oficer pokładowy w pierwszej kolejności zastępujący kapitana szczególnie w funkcji prowadzenia jednostki. Sternik, jeśli zasługuje na uznanie skippera.
Szturwał - przedłużona oś obrotu koła sterowego nagwintowana z obydwu stron przeciwskrętnie (połowa gwintu lewo-, połowa prawoskrętnie). Po niej poruszają się nagwintowane wewnątrz mufy połączone na sztywno cięgnami z układem wychylającym płetwę sterową. Podczas obrotu steru jeden suwak zbliża się do sternika, drugi oddala, co powoduje obrót płetwy; całkowicie błędnie szturmwałem określa się koła sterowe(*).
Sztyga - dawna jednostka ilości równa 20 sztuk; 1/3 kopy.
Sztyk -
węzeł żeglarski.
Szubieniczny węzeł - patrz stryczek.
Szuwarowy (oczeretowy) żeglarz - żartobliwe określenie żeglarza śródlądowego.
Szuwary - patrz oczerety.
Szwaber (suszka) - narzędzie bosmańskie wykonane z kawałków rozplecionych lin; służy do zbierania (osuszania) resztek wody z pokładu... żeglarski mop.
Szyber miecza - wnętrze skrzyni mieczowej.
Szyberrolka (szyberblok) - osadzone wewnątrz drzewca omasztowania gniazdo rolki zwrotnej na przykład fału, szkentli itp.
Szydło bosmańskie - szydło, zwykle w rękojeści ze szpulą nici do przeszywania grubszego lub wielowarstwowego płótna, dakronu, skóry, brezentu i grubszych materiałów.
Szyna szotowa - metalowa szyna wzdłuż burty (szoty foków) lub w poprzek rufy albo kokpitu (szot grota), po której to szynie porusza się wózek szotowy.
Szynk - podrzędna restauracja, tawerna lub bar, w których sprzedaje się alkohol.
Szyper - patrz skiper.
(*) - dobra i konkretna znajomość słownika żeglarskiego wcale nie jest taka popularna. Zazwyczaj szczury lądowe z fantazją ignorantów używają bezczelnie określeń, których znaczenia w ogóle nie znają.